Nieuwe roeden voor de molen
Inleiding
Tijdens een periodieke controle van de molen constateerden de specialisten dat de roeden wel wat erg roestig geworden waren. Dat kun je aan de buitenkant niet zien, dus je weet nooit precies hoe erg, en dus gevaarlijk, het met de roest gesteld is.
We besloten geen risico te nemen. De molen wordt druk bezocht en draait regelmatig. Je wilt het niet meemaken dat er spontaan een roede van de molen afbreekt en dan schade aan mensen of materiaal toebrengt.
Dus zetten we begin 2019 de procedures in gang om de roeden, en dus meteen de complete wieken (het 'gevlucht') te laten vervangen.
We vroegen subsidie aan bij het Molenfonds en een bouwvergunning bij de gemeente De Wolden.
De subsidie was zo geregeld, maar de bouwvergunning liet ruim drie maanden (!) op zich wachten. Je vraagt je af wat er moeilijk is aan het geven van toestemming voor het vervangen van de wieken als alle nieuwe onderdelen er precies zo uit zien als de oude en van precies hetzelfde materiaal gemaakt zijn.
Maar ja: de wegen van de ambtenarij zijn soms ondoorgrondelijk....
Uiteindelijk kwam de vergunning tegen het einde van het jaar los en kon de molenmaker een planning maken.
In de tweede week van januari 2020 was het zo ver.
De zaterdag voor de werkzaamheden begonnen, haalden wij de zeilen van de wieken af.
Op woensdag 8 januari kwamen de mannen van Vaags om de roeden kaal te maken en voor te bereiden voor demontage.
Donderdag 9 januari was de wisseldag: oude roeden eruit, nieuwe erin. De wind begon in de loop van de ochtend behoorlijk aan te trekken. Dat is niet fijn als je in een bakje bij de askop staat en een 20,70 meter lange stalen roe die aan een hijskraan hangt in een gat in de askop moet laten zakken.
Gelukkig ging alle goed en was tegen 13.00 uur de klus geklaard.
De rest van de dag werd besteed aan het pas maken van de wiggen, het monteren van de spitijzers (die de wiggen op hun plaats houden) en het maken van de verbindingen van de bliksemafleider.
Het houtwerk voor de planken en het hekwerk ligt al klaar. Dat gaan ze in de loop van de maand monteren.
Hieronder staat een verslag van het project.
Het fotoalbum
Het Molenfonds
Op de site van Het Molenfonds kunt u lezen waarom het fonds de vervanging van de wieken financieel ondersteunt.
Stap 1: het verwijderen van de zeilen
Om het de molenmakers zo gemakkelijk mogelijk te maken, hebben we op de eerste zaterdag van 2020 de zeilen vast van de wieken gehaald.
Stap 2: het verwijderen van het houtwerk
Op woensdag 8 januari kwam de firma Vaags om de ontmanteling in gang te zetten.
De mannen zaagden de heklatten van de roedes en haalden de uitsteeksels eraf, zodat de roedes de dag erop makkelijk uit de askop gehesen konden worden.
Ook haalden zij de spitijzers (die de wiggen in de askop vastklemmen) en wat wiggen weg.
Van volle zeilen...
...via het kale hout...
...naar spillepoten.
Stap 3: het verwijderen van de oude roeden
Op woensdag 9 januari kwam de firma Vaags om de roeden te wisselen.
Vroeg in de ochtend was de kraan er al. Rond half tien lagen de oude roeden op het grasveld bij de molen.
Van buiten lijken de oude roeden als nieuw, maar als je goed kijkt, zie je hier en daar plekken waar ze volkomen doorgeroest zijn.
Deze gedeelten zaten in de askop.
Stap 4: het plaatsen van de binnenroede
Tegen half elf kwamen de nieuwe roeden aan. Het bleek best lastig om de vrachtwagen met een oplegger van zo'n 21 meter lang over de weggetjes met scherpe bochten bij de molen te krijgen.
Rond half twaalf zat de binnenroede (die zit het dichtst tegen de molen aan) in de askop en tegen enen had ook de buitenroede zijn plaats ingenomen.
Deze klampen gaan ervoor zorgen dat de roeden niet uit de askop glijden.
De nummers 455 en 456, beide 20,70 meter lang.
Op de achtergrond liggen de oude roeden.
Ook hier is de duimstok nog nodig.
De binnenroede mag als eerste.
Naast onze eigen mensen waren er ook een paar mensen van de pers.
Nog even wat bijwerken: de klos is iets te lang.
En meteen een likje verf over het afgekorte uiteinde.
De bouten nog eens natrekken...
...en dan kunnen de wiggen erin.
Stap 5: het plaatsen van de buitenroede
Het plaatsen van de buitenroede leek ook een fluitje van een cent te worden, maar de aanwakkerende wind dreigde toch bijna roet in het eten te gooien.
Gelukkig ging alles dankzij het vakmanschap van de kraandrijver en de mannen van Vaags goed en kon ook de buitenroede gewigd worden.
De klamp voor de onderkant.
De eerste wig gaat er tussen...
...de tweede...
....klus geklaard.
Zo, alles zit. vast. De molenbouwers besteden de rest van de dag aan het afwerken van het een en ander.
De kraan is weer ingepakt en kan weer richting Twente.
Stap 6: het ophekken
Rond 15 januari was het weer goed genoeg om de wieken op te bouwen. De molen ziet er zo een stuk beter uit.
Als straks de borden gemonteerd zijn, hoeven alleen de zeilen er nog op en dan kunnen we weer aan de slag!
Stap 7: de zeilen terughangen
Niet lang daarna hebben we de zeilen weer terug gehangen.
Het enige wat nu nog moet gebeuren is het balanceren van de wieken. Daarvoor moet het windstil zijn en het moet warm zijn, zodat het vet zo zacht is dat de wieken makkelijk draaien.
Tot die tijd draaien we rustig om te voorkomen dat de molen last krijgt van ongewilde trillingen.
